بررسی تأثیر هورمون سیتوکنین و کود نیتروژن بر واکنش گندم به تنش گرمای آخر فصل در شرایط آب و هوایی اهواز

به منظور مطالعه اثر سطوح مختلف هورمون سیتوکنین و نیتروژن بر برخی صفات فیزیولوژیک، عملکرد و اجزاء عملکرد دانه گندم در شرایط تاریخ کاشت توصیه شده (بدون تنش) و تاریخ کاشت دیرهنگام (تنش گرمای پایان دوره)، پژوهشی در دو سال زراعی 1390-1389 و 1391-1390 در مزرعه آموزشی پژوهشی دانشگاه کشاورزی و منابع طبیعی رامین خوزستان به اجرا درآمد. این پژوهش در دو آزمایش مستقل هر یک به صورت فاکتوریل در قالب بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار انجام گرفت. آزمایش اول شامل کاشت گندم رقم چمران در تاریخ کاشت توصیه شده ی منطقه (اول آذرماه) و آزمایش دوم، تاریخ کاشت دیرهنگام (30 دی ماه) بود. در هر آزمایش، ترکیب های مختلف چهار سطح نیتروژن (صفر، 75، 150 و 225 کیلوگرم نیتروژن خالص در هکتار) و سه سطح محلول هورمون سیتوکنین (صفر، 50 و 100 میکرومولار) مورد استفاده قرار گرفتند. نتایج تجزیه مرکب دو سال نشان داد که نیتروژن در هر دو آزمایش تأثیر معنی داری بر عملکرد بیولوژیک، تعداد سنبله در متر مربع، تعداد سنبلچه در سنبله، تعداد دانه در سنبله، طول سنبله و درصد پروتئین نشان داد و بر ارتفاع بوته فقط در شرایط تاریخ کاشت توصیه شده (بدون تنش) معنی دار بود؛ اما بر وزن هزار دانه اثر معنی دار نشان نداد. اثر متقابل نیتروژن و سیتوکنین عملکرد و درصد پروتئین دانه را در شرایط تاریخ کاشت توصیه شده (به ترتیب 3/6133 کیلوگرم در هکتار و 9/14 درصد) در سطح احتمال خطای پنج درصد افزایش داد. نیتروژن در شرایط تاریخ کاشت دیرهنگام (تنش گرما) در سال های اول و دوم، اثر معنی داری در سطح احتمال خطای یک درصد بر عملکرد دانه (به ترتیب 7/3874 و 1/4089 کیلوگرم در هکتار) نشان داد. اثر سیتوکنین در سال اول در شرایط تاریخ کاشت توصیه شده (بدون تنش) باعث افزایش معنی دار عملکرد دانه (7/4856 کیلوگرم در هکتار) و وزن هزاردانه (41 گرم) گردید و در شرایط تاریخ کاشت دیرهنگام (تنش گرما) باعث افزایش معنی دار وزن هزار دانه (2/30) شد.